Τι είναι η Κοινοτική Πρωτοβουλία LEADER+;
Η Κοινοτική Πρωτοβουλία LEADER+ είναι μια πρωτοβουλία, σχετική με την αγροτική ανάπτυξη, που θα εφαρμοσθεί κατά την Γ΄ Προγραμματική Περίοδο (2000-2006).
Στα πλαίσια των κατευθυντήριων γραμμών που ανακοινώθηκαν από την Επιτροπή (Ε.Ε./C139/18.5.2000), εκπονήθηκε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, που εγκρίθηκε με την αριθ. Ε (2001) 3562/19.11.2001 απόφασή της.
Το πρόγραμμα αυτό εξυπηρετεί τους γενικούς στόχους τους οποίους έχει αναλάβει η Κοινότητα και ιδιαίτερα την προώθηση της ανάπτυξης και της διαρθρωτικής προσαρμογής των αναπτυξιακά καθυστερημένων περιφερειών.
Η LEADER+ είναι μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έχει ως βασικό σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της υπαίθρου και την προσέλκυση των νέων, μέσω της υλοποίησης πλέγματος δράσεων, που ικανοποιούν παράλληλα τις εθνικές και κοινοτικές προτεραιότητες για τη Γ΄ Προγραμματική Περίοδο (απασχόληση, ισότητα, προστασία του περιβάλλοντος κλπ.).
Επιδίωξη της πρωτοβουλίας είναι η ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών περιοχών, με την καλύτερη αξιοποίηση των φυσικών, ανθρώπινων και οικονομικών πόρων τους, την ανακάλυψη νέων πηγών εισοδήματος και την παράλληλη προστασία της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς.
Στα πλαίσια της LEADER+, οι άνθρωποι της υπαίθρου:
- συμμετέχουν ενεργά και αποφασίζουν οι ίδιοι για την αναπτυξιακή προσπάθεια που γίνεται στην περιοχή τους,
- προβαίνουν σε μικρές επενδύσεις και δημιουργούν, παράλληλα, έναν ιδιαίτερα παραγωγικό ιστό,
- ενεργούν συλλογικά και μέσα από δίκτυα (clusters), στηρίζουν επιχειρηματικές δραστηριότητες και,
- κάνουν οι ίδιοι πράξη όσα οραματίζονται για τον τόπο τους.
Για τους παραπάνω λόγους, τα κέντρα λήψης αποφάσεων δε βρίσκονται σε κάποιο, απομακρυσμένο από τα προβλήματα της υπαίθρου, γραφείο της κεντρικής υπηρεσίας, αλλά εκεί, στη δική τους περιοχή.
Παρά το γεγονός ότι το LEADER διατηρεί το περιεχόμενο των προηγούμενων εφαρμογών (LEADER I και LEADER II), επιδιώκει κάτι επιπλέον (plus =επιπλέον) από αυτό που πρόσφεραν οι προηγούμενες εφαρμογές και εξακολουθούν να δίνουν σήμερα τα υπόλοιπα προγράμματα του Γ΄ Κ.Π.Σ.
Ο πιλοτικός χαρακτήρας του προγράμματος εξασφαλίζεται κυρίως μέσω των δικτυώσεων (clusters) και των συνεργασιών.
Ποιοι είναι οι αναπτυξιακοί στόχοι του LEADER+;
Το Εθνικό Πρόγραμμα LEADER+ υιοθετεί 2 γενικούς αναπτυξιακούς στόχους:
1ος ΣΤΟΧΟΣ: Η Ολοκληρωμένη, υψηλής ποιότητας, αειφόρος ανάπτυξη της υπαίθρου, μέσω πιλοτικών εφαρμογών.
Ο στόχος αυτός βρίσκεται σε αντιστοιχία με τις προτεραιότητες της Ε.Ε. για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών περιοχών.
Με το στόχο αυτό επιδιώκεται η ανάπτυξη και αξιοποίηση των περιοχών εφαρμογής με ολοκληρωμένες παρεμβάσεις, ώστε να αμβλυνθούν τα μειονεκτήματα τους και να μειωθούν οι ανισότητες που παρατηρούνται στην ποιότητα ζωής μεταξύ των κατοίκων των ορεινών και μη ορεινών περιοχών.
2ος ΣΤΟΧΟΣ: Η ενίσχυση της προσπάθειας για άρση της απομόνωσης των περιοχών, σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.
Ο στόχος αυτός βρίσκεται σε αντιστοιχία με τις προτεραιότητες της Ε.Ε. για ανάπτυξη, διατήρηση και ενίσχυση ενός βιώσιμου κοινωνικού ιστού στις αγροτικές περιοχές.
Οι στόχοι του προγράμματος θα επιτευχθούν με την εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης αναπτυξιακής στρατηγικής για κάθε περιοχή παρέμβασης, που θα αναπτύσσεται γύρω από ένα σημαντικό θέμα, το «Θέμα Συσπείρωσης».
Ποιοι είναι οι φορείς υλοποίησης των τοπικών προγραμμάτων LEADER+;
Τα Τοπικά Προγράμματα που εντάσσονται στα πλαίσια της πρωτοβουλίας σχεδιάζονται και υλοποιούνται από τις Ομάδες Τοπικής Δράσης (Ο.Τ.Δ.).
Οι Ομάδες Τοπικής Δράσης είναι Τελικοί Δικαιούχοι για τους άξονες προτεραιότητας 1 και 2 του προγράμματος, σύμφωνα με το σημείο 12 της αριθ. EL C 139/5/18.5.2000 Ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα κυριότερα χαρακτηριστικά των οποίων καθορίζονται στο άρθρο 27, παρ. 1 του Καν.1260/99 του Συμβουλίου.
Νομική μορφή των Ομάδων Τοπικής Δράσης είναι αυτή της Ανώνυμης Εταιρείας, μέλη της οποίας αποτελούν κυρίως φορείς συλλογικών συμφερόντων από τον ευρύτερο Δημόσιο και Ιδιωτικό τομέα (τοπική αυτοδιοίκηση α΄ και β΄ βαθμού, σύλλογοι, παραγωγικά και επιστημονικά επιμελητήρια, συνεταιρισμοί και ενώσεις γεωργικών συνεταιρισμών, επιστημονικοί φορείς, περιβαλλοντικές και λοιπές οργανώσεις, εκπρόσωποι εργαζομένων, ιδιώτες – ΝΠΙΔ και φυσικά πρόσωπα και άλλοι) και η οποία έχει ως κύριο καταστατικό σκοπό και αντικείμενο δραστηριότητας την ανάπτυξη της περιοχής της.
Τα βασικά χαρακτηριστικά των Ο.Τ.Δ. είναι:
• η μορφή Ανώνυμης Εταιρείας
• η ευρεία συμμετοχή τοπικών φορέων
• η εγκατάσταση στις συγκεκριμένες περιοχές
• η ύπαρξη ικανής οικονομικής ευρωστίας
• η στελέχωση με εξειδικευμένο και επαρκές ανθρώπινο δυναμικό
Στα πλαίσια του LEADER+, έχει εγκριθεί η υλοποίηση 40 τοπικών προγραμμάτων (40 Ο.Τ.Δ.).
Για την υλοποίηση του τοπικού προγράμματος LEADER+ νομού Δράμας υπεύθυνος Φορέας (ΟΤΔ) είναι η Αναπτυξιακή Εταιρεία Δράμας Α.Ε.
Περιοχή παρέμβασης και εφαρμογής
Το Ε.Π. της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας LEADER+ της Χώρας μας θα εφαρμοσθεί σε ορεινές περιοχές (που έχουν χαρακτηρισθεί με την οδηγία 75/268/ΕΟΚ), καθώς και νησιωτικές περιοχές, στις οποίες παρουσιάζεται η εντονότερη κοινωνικοοικονομική υστέρηση μεταξύ των αγροτικών περιοχών της Χώρας.
Σε αιτιολογημένες περιπτώσεις είναι δυνατή η επέκταση της περιοχής εφαρμογής σε μειονεκτικές περιοχές (που έχουν χαρακτηρισθεί με την οδηγία 75/268/ΕΟΚ), εφόσον αυτές:
• είναι γεωγραφικά εφαπτόμενες με τις ορεινές περιοχές,
• αντιμετωπίζουν διαρθρωτικά προβλήματα,
• παρουσιάζουν αναπτυξιακή προοπτική και
• συμβάλλουν στην αναπτυξιακή προοπτική της ορεινής περιοχής, αποτελώντας πόλο έλξης και ανάπτυξης αυτής.
Κατ΄ εξαίρεση και σε κομβικά σημεία εκτός περιοχής παρέμβασης, όπως ορίζεται παραπάνω, είναι δυνατή η εφαρμογή δράσεων, οι οποίες συμβάλλουν στη στήριξη της αναπτυξιακής διαδικασίας της περιοχής εφαρμογής (π.χ. δράσεις προβολής – προώθησης, συνεργασίες, δικτυώσεις, αξιοποίηση περιοχών Natura 2000).
Τα τοπικά προγράμματα LEADER+ είναι δυνατόν να υλοποιηθούν και σε περιοχές που καλύπτονται εν μέρει ή στο σύνολό τους από Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου – Ο.Π.Α.Α.Χ. (άξονας 7 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Αγροτική ανάπτυξη – Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου 2000-2006» ή Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα-ΠΕΠ). Σε αυτές τις περιπτώσεις, η εφαρμογή του LEADER+ είναι δυνατή μόνο για συγκεκριμένες δράσεις, όπως θα αναλυθεί και στη συνέχεια και όσον αφορά στην περιοχή εφαρμογής του Τοπικού Προγράμματος.
Η περιοχή παρέμβασης αποτελεί τη χωροταξία του προγράμματος και καθορίζει εκείνες ακριβώς τις περιοχές μέσα στις οποίες πρέπει να υλοποιηθούν οι επενδύσεις για να θεωρηθούν επιλέξιμες.
Η περιοχή παρέμβασης είναι αναπόσπαστο τμήμα της σύμβασης που υπέγραψε η Αναπτυξιακή Εταιρεία Δράμας Α.Ε. με το Υπουργείο Γεωργίας και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για ένταξη των προτεινόμενων επενδύσεων στο πρόγραμμα Leader +. Προτάσεις επενδύσεων σε γήπεδα, εκτός αυτής, δε μπαίνουν στη διαδικασία αξιολόγησης.
Η συνολική περιοχή παρέμβασης οριοθετείται από τα όρια 48 δημοτικών διαμερισμάτων, κοινοτήτων και οικισμών τους, έχει έκταση 3.017,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα, πληθυσμό 31.275 κατοίκους και πυκνότητα 10,36 κάτοικοι/τ.χιλ.
Η συνολική περιοχή παρέμβασης Leader+ αποτελείται από δύο τμήματα:
• την “επικαλυπτόμενη περιοχή”, που περιλαμβάνει τους δήμους Κ. Νευροκοπίου, Παρανεστίου και την κοινότητα Σιδηρονέρου, στην οποία θα εφαρμοσθούν παράλληλα το τοπικό πρόγραμμα Leader+ και τα Ολοκληρωμένα Προγράμματα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου (Ο.Π.Α.Α.Χ.) του άξονα 7 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Αγροτική Ανάπτυξη – Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου 2000-2006».
• την “καθαρή περιοχή”, που περιλαμβάνει τα υπόλοιπα δημοτικά διαμερίσματα και οικισμούς, στην οποία θα εφαρμοσθεί μόνο η Κ.Π. LEADER+.
Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία από τους υποψήφιους επενδυτές σε αυτή τη “ζωνοποίηση” της περιοχής παρέμβασης γιατί:
• στην “καθαρή περιοχή” θα μπορεί να υλοποιηθεί το σύνολο των δράσεων του τοπικού προγράμματος LEADER+, ενώ
• στην “επικαλυπτόμενη περιοχή” η εφαρμογή του τοπικού προγράμματος Leader + θα είναι δυνατή μόνο για:
- δράσεις που δεν περιλαμβάνονται στο σχεδιασμό του ολοκληρωμένου προγράμματος (π.χ. εκτροφεία θηραμάτων)
- δράσεις που δρουν συμπληρωματικά και ενισχύουν την αποτελεσματικότητα αυτών που προβλέπονται στο ολοκληρωμένο πρόγραμμα (π.χ. συνεργασίες, δικτυώσεις κλπ)
- δράσεις που εξασφαλίζουν την πιλοτική διάσταση του τοπικού προγράμματος και αναδεικνύουν την προστιθέμενη αξία της κοινοτικής πρωτοβουλίας
- δράσεις που καλύπτουν το ευρύτερο πεδίο επιλεξιμότητας της LEADER+ (π.χ. θέματα επιχειρηματικότητας ΕΤΠΑ, παρεμβάσεις Natura 2000 εκτός δασικών και γεωργικών εκτάσεων κλπ)
Επίσης, κάποιες δράσεις (π.χ. δικτυώσεις, τοπικά κέντρα κλπ), όπως περιγράφονται και στα τεχνικά δελτία του προγράμματος, είναι δυνατόν να υλοποιηθούν σε κομβικά σημεία (π.χ. Δ.Δ. Δράμας), εκτός της περιοχής παρέμβασης, γιατί μπορούν να συμβάλλουν στη στήριξη της αναπτυξιακής διαδικασίας της περιοχής εφαρμογής.