Η Κοινοτική Πρωτοβουλία Leader II (Liaison entre actions de developpement de l’economie rurale, δηλαδή Δεσμοί μεταξύ των δράσεων για την Ανάπτυξη της Αγροτικής Οικονομίας) αποτελεί μια από τις σημαντικότερες μορφές παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον αγροτικό χώρο, που η φιλοσοφία της γεννήθηκε μέσα από την ανάγκη επίλυσης των ανισοτήτων μεταξύ ανεπτυγμένων και καθυστερημένων περιοχών της Ε.Ε., αλλά και από την ανάγκη για αποκέντρωση των παρεμβάσεων.
Η Κ.Π. Leader II εκφράζει την πλέον σύγχρονη αντίληψη για την αγροτική ανάπτυξη της χώρας μας, μέσα από οικονομικές και κοινωνικές διεργασίες που αλληλοσυμπληρώνονται. Υπερβαίνει τη στενή αντιμετώπιση της αγροτικής δραστηριότητας και εισάγει την ιδέα της ολοκληρωμένης ανάπτυξης του αγροτικού χώρου. Δίνοντας έμφαση στον τοπικό χαρακτήρα της ανάπτυξης και λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα κοινωνικά και οικονομικά στοιχεία της εκάστοτε περιοχής παρέμβασης, συμβάλλει στην προώθηση της ενδογενούς αειφόρου ανάπτυξης, μέσα από την αξιοποίηση των τοπικών πόρων και τη συμμετοχή των τοπικών φορέων.
Στην Ελλάδα κατά την περίοδο εφαρμογής της Κ.Π. Leader II (1996-2001), υπεύθυνη αρχή για τη διαχείριση και παρακολούθηση του προγράμματος σε επίπεδο χώρας (ενδιάμεσος φορέας), ορίσθηκε, με σχετική σύμβαση που υπογράφηκε με την Ε.Ε., το Υπουργείο Γεωργίας. Η Αναπτυξιακή Εταιρεία Δράμας Α.Ε., ως Ομάδα Τοπικής Δράσης (Ο.Τ.Δ.), υπέγραψε, με το Υπουργείο Γεωργίας, προγραμματική σύμβαση για την υλοποίηση και διαχείριση της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας Leader II στο Νομό Δράμας.
Η προγραμματική σύμβαση υπογράφηκε στις 30/8/1996 και το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε στις 31/12/2001.
Η Αναπτυξιακή Εταιρεία Δράμας, ως Ο.Τ.Δ,. ήταν ο ενδιάμεσος φορέας μεταξύ Υπουργείου και τελικών δικαιούχων (φυσικά ή νομικά πρόσωπα, ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου). Με την λειτουργία της Ο.Τ.Δ. επιτεύχθηκε η αποκεντρωμένη διαχείριση και η μεταφορά ευθυνών από την κορυφή προς τη βάση. Η Ο.Τ.Δ. θεωρήθηκε “καινοτόμος” μηχανισμός σε τοπικό επίπεδο, τόσο λόγω διάρθρωσης και τρόπου λειτουργίας όσο και ως αναπτυξιακός φορέας.
Η αναπτυξιακή στρατηγική που εφαρμόσθηκε στα πλαίσια της κοινοτικής πρωτοβουλίας Leader II , συμπυκνώνεται στις ακόλουθες πολιτικές παρέμβασης:
- Ολοκληρωμένη ανάπτυξη αγροτικού χώρου
- Ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού
- Προστασία και αξιοποίηση περιβάλλοντος
- Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των Μ.Μ.Ε.
- Ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού
Η Κ.Π. Leader II εφαρμόσθηκε σε μια περιοχή που περιλαμβάνει 2 Δήμους και 27 πρώην κοινότητες και συγκεκριμένα, το σύνολο των διευρυμένων δήμων Κ. Νευροκοπίου (17 Δ.Δ) και Παρανεστίου (1 Δ.Δ), 8 Δ.Δ του δήμου Προσοτσάνης, την Κοινότητα Σιδηρονέρου (Σιδηρόνερο-Σκαλωτή) και το Δ.Δ Λιβαδερού του νέου δήμου Δράμας. Η περιοχή περιλαμβάνει το σύνολο των ορεινών εκτάσεων και ένα τμήμα των ημιορεινών, του Βόρειου Τμήματος του Ν. Δράμας και καταλαμβάνει έκταση 2.459,1 τ.χ.
Ο πληθυσμός της περιοχής ανέρχεται στους 15.137 κατοίκους (στοιχεία απογραφής 1991), και αποτελεί το 17% του πληθυσμού του Ν. Δράμας. Η πληθυσμιακή πυκνότητα της περιοχής είναι 6,2 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο.
Η δημογραφική συρρίκνωση και η αναστροφή της ηλικιακής πυραμίδας χαρακτηρίζουν την περιοχή.
Ο πληθυσμός της περιοχής από το 1961 και μετά υφίσταται συνεχή μείωση, λόγω εξωτερικής μετανάστευσης (1961-1971) και εσωτερικής μετανάστευσης (1971-1981), στην οποία οδήγησε η παντελής έλλειψη προοπτικών ανάπτυξης και βελτίωσης της κοινωνικής και οικονομικής υποδομής.
Η κυρίαρχη οικονομική δραστηριότητα στην περιοχή παρέμβασης είναι ο πρωτογενής τομέας.
Στην περιοχή εμφανίζονται υψηλά ποσοστά ανεργίας και έλλειψη ιδιωτικών επενδύσεων.
Επίσης η περιοχή παρουσιάζει ελλείψεις βασικής υποδομής σε υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, διοίκησης. Παράλληλα όμως η περιοχή χαρακτηρίζεται από αφθονία φυσικών πόρων, με οικολογική και οικονομική σημασία.
Η οροσειρά της Ροδόπης, με το Φαλακρό Όρος που αποτελεί τμήμα αυτής, το Μενοίκιο Όρος και το Όρος Όρβηλος, με τα γεωγραφικά, φυσικά, κλιματολογικά χαρακτηριστικά τους, την πλούσια πανίδα και χλωρίδα τους και την απαράμιλλη ομορφιά τους, καθώς και η παρουσία του ποταμού Νέστου, δίνουν το στίγμα τους στην περιοχή παρέμβασης.
Στόχος της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας Leader II για την περιοχή ήταν, μέσα από την κινητοποίηση των αδρανοποιημένων πόρων (αγροτουρισμός), την αναζωογόνηση ήδη υπαρχόντων πόρων (γεωργία, δασοπονία), τη διατήρηση και ανάδειξη του ιστορικού πλούτου και των πολιτιστικών στοιχείων της και με τη συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού, να ενισχυθεί η αυτοδύναμη κοινωνικοοικονομική ανάπτυξή της.
Η Κοινοτική Πρωτοβουλία Leader II στο Ν. Δράμας υλοποιήθηκε σε δύο φάσεις. Μετά τη θετική αξιολόγηση των πρώτων αποτελεσμάτων υλοποίησης της Α΄ φάσης, το Υπουργείο Γεωργίας, ανταποκρινόμενο θετικά στο αίτημα της Τοπικής Ομάδας, ενέκρινε συμπληρωματική χρηματοδότηση.
Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανήλθε στο ποσό των 2.012,481 εκ. δρχ. και η αναλογούσα δημόσια δαπάνη σε 1.309,311 εκ. δρχ.